کد مطلب:223667 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:195
مساحت و دروازه ها
مساحد مشهد 10880 ذرع و دارای 6 دروازه بوده است
دروازه عیدگاه میانه جنوب و مغرب
دروازه ارك میانه جنوب و مغرب
دروازه سراب در مغرب
دروازه نوقان میان شمال و شرق
دروازه پائین خیابان میان جنوب و شرق
دروازه بالا خیابان میانه مغرب و شمال
در اول قرن 14 مشهد افراد مسیحی نداشته هندی هم نبوده یك محله مخصوص یهودیها بوده است [1] ولی امروز جمعیتی كه بصد نفر نمی رسد هندی هست و از ارامنه هم در فنون مختلفه هستند، یهودی هم فراوان دارد.
در تذكره ی سمرقندی می نویسد: باروی مشهد و گنبد مطهر را عمید الدین خراسانی تعمیر كرده و حكیم فردوسی و باغبان سوری بوده اند و بدین جهت بفردوسی تخلص نموده و حكمیم عمر خیام هم بهمین بارو نظر داشته كه گفته است:
دیدیم كه بر گنگره اش فاخته ی
بنشسته و می گفت كه كو كو كو كو
[ صفحه 60]
در سال 511 نیز پس از فتنه ی مشهد سلطان ملكشاه سلجوقی و پس از او عضد الدوله فرامرز ابن علی در سال 515 باروئی بر گرد مشهد بساخت.
ابن اثیر در تاریخ حوادث سال 548 می نویسد: طایفه ی غریطوس حمله كردند و آنجا مجمع علماء و زهاد بوده غارت كردند و مردم را می كشدند و فقط مشهد علی بن موسی الرضا علیه السلام كه اطراف آن دیواری بوده محفوظ ماند. [2] .
ابن اثیر در حوادث سال 556 نیز حادثه ای برای مشهد می نویسد: همین طایفه به مشهد علی بن موسی الرضا علیه السلام ریختند اهالی آنرا با بكشند و اموال آنه را تاراج كردند ولی متعرض قبه و بارگاه حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام نشدند.
سلاطین خوارزمی در سال 604 تسلط یافتند. سلطان محمد خوارزمشاه بزیارت امام رضا علیه السلام آمد و در همین سال محمود غزنوی را در فیرو كوه بكشتند. در سال 695 غازان خان بمشهد حمله كرد و آنجا را غارت نمود. در سال 718 امیر حسین گوركان پسر آق بوخای جلایر بمشهد حمله كرد ولی با گرفتن 500 گوسفند و 300 خروار آرد و 500 خروار جو و سایر مایحتاج برگشتند.
در سال 724 امیر چوپان بخونخواهی با سلطان ابوسعید با هفتاد هزار نفر به مشهد رفت ولی جنگ نشد.
در سال 791 شاهزاده جهانگیر در مشهد فتنه و قتلی به پا ساخت.
در سال 809 شاهرخ گوركانی بمشهد آمد سادات رضوی را انعام فراوان داد.
در سال 810 بار دیگر شاهرخ بزیارت آمد و برای كار خود استمداد نمود.
در سال 814 گوهر شاد آغا زن شاهرخ وفات كرد و در جوار امام علیه السلام مدفون شد.
در سال 815 شاهرخ عید اضحی را در مشهد گذرانید و بعد از عاشورا از مشهد بهرات رفت.
در سال 818 یایسنغر پسر شاهرخ حاكم طوس شد.
در سال 821 شاهرخ بزیارت امام آمد - و قندیل سه هزار مثقال طلا را تقدیم نمود كه بگنبد آویختند.
مهد علیا گوهر شاد مسجدی در جوار حضرت ساخت كه شاهرخ از آن مسرور شد و دستور داد برای او قصری در طرف شرقی آن بسازند كه هر وقت برای زیارت مشرف می شو در آن
[ صفحه 61]
منزل كند و آنجا بود تا رمضان بهرات برگشت.
در سال 829 امیر غیاث الدین شاه ملك كه از امراء شاهرخ بود ابنیه ی عالیه در مشهد بنا كرد.
در سال 842 باز شاهرخ بزیارت آمد و در همان قصر منزل كرد و پس ا زسه روز بطرف هرات برگشت.
در سال 845 امیر سیدی كه از طرف شاهرخ حاكم فارس بود درگذشت و نعش او را آوردند در گنبدی كه خودش ساخته بود در مدرسه خودش دفن كردند.
در سال 851 شاهرخ درگذشت.
در سال 852 مبرزا الغ بیك به مشهد آمد و زیارت كرد و صلات بسیار داد.
در سال 856 چشم میرزا علاء الدوله را میل كشیدند نزدیك كوری بود بمشهد بزیارت آمد تمتوسل شد خوب و بینا گردید.
در سال 860 میرزا ابوالقاسم بابر برای زیارت و توبه به مشهد آمد و درگذشت.
در سال 861 میرزا جلال الدین شاه محمود پسر بابر در مشهد جلوس كرد.
در سال 870 سلطان حسین بایقرا برای زیارت بمشهد آمد.
درس ال 870 میرزا سلطان ابوسعید برای زیارت و استمداد كار خود بمشهد آمد.
در سال 904 محمد حسین میرزا پسر سلطان ابوسعید بمشهد آمد.
در سال 913 سیدهای خواجه پسر عمر شیبانی حاكم مشهد شد.
در سال 916 شاه اسماعیل برای زیارت بمشهد آمد.
در سال 931 شاه طهماسب بزیارت آمد و آنجا ابنیه و عمارات بنا می نمود.
در سال 951 سلطان محمد اوزبك مشهد را قتل عامل كرد.
در سال 987 شاه عباس بقصد فتح مشهد آمد و بزیارت پرداخت.
در سال 996 كه شاه عباس رسما بسلطنت نشست مشهد در امنیت و آبادی و عمرانی رفت تا كنون - و آنچه بنا و عمارات و ابنیه مهمه هست از دوره صفویه است و قاجاریه نیز بر آن افزوند تا بدین وضع كنونی كه مشاهده می شود [3] در آمده و از عصر صفویه تا این تاریخ مشهد معظم از شهرهای بزرگ تاریخی بین المللی در میان 52 شهر ایران شد و محل آمد و رفت اكثر
[ صفحه 62]
مردم جهان مخصوصا در این اواخر مطاف میلیونها مردم مسلمان شد. و از سال هزار تا 1374 مشهد در حكومت خاص تشیع و مركز علم و دانش علوم اسلامی در ایران قرار گرفته و آثار بارز صفویه روزافزون بتزاید رفته تا این جا رسیده است كه خصوصیات آن از این كتاب بدست می آید.
دروازه عیدگاه میانه جنوب و مغرب
دروازه ارك میانه جنوب و مغرب
دروازه سراب در مغرب
دروازه نوقان میان شمال و شرق
دروازه پائین خیابان میان جنوب و شرق
دروازه بالا خیابان میانه مغرب و شمال
در اول قرن 14 مشهد افراد مسیحی نداشته هندی هم نبوده یك محله مخصوص یهودیها بوده است [1] ولی امروز جمعیتی كه بصد نفر نمی رسد هندی هست و از ارامنه هم در فنون مختلفه هستند، یهودی هم فراوان دارد.
در تذكره ی سمرقندی می نویسد: باروی مشهد و گنبد مطهر را عمید الدین خراسانی تعمیر كرده و حكیم فردوسی و باغبان سوری بوده اند و بدین جهت بفردوسی تخلص نموده و حكمیم عمر خیام هم بهمین بارو نظر داشته كه گفته است:
دیدیم كه بر گنگره اش فاخته ی
بنشسته و می گفت كه كو كو كو كو
[ صفحه 60]
در سال 511 نیز پس از فتنه ی مشهد سلطان ملكشاه سلجوقی و پس از او عضد الدوله فرامرز ابن علی در سال 515 باروئی بر گرد مشهد بساخت.
ابن اثیر در تاریخ حوادث سال 548 می نویسد: طایفه ی غریطوس حمله كردند و آنجا مجمع علماء و زهاد بوده غارت كردند و مردم را می كشدند و فقط مشهد علی بن موسی الرضا علیه السلام كه اطراف آن دیواری بوده محفوظ ماند. [2] .
ابن اثیر در حوادث سال 556 نیز حادثه ای برای مشهد می نویسد: همین طایفه به مشهد علی بن موسی الرضا علیه السلام ریختند اهالی آنرا با بكشند و اموال آنه را تاراج كردند ولی متعرض قبه و بارگاه حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام نشدند.
سلاطین خوارزمی در سال 604 تسلط یافتند. سلطان محمد خوارزمشاه بزیارت امام رضا علیه السلام آمد و در همین سال محمود غزنوی را در فیرو كوه بكشتند. در سال 695 غازان خان بمشهد حمله كرد و آنجا را غارت نمود. در سال 718 امیر حسین گوركان پسر آق بوخای جلایر بمشهد حمله كرد ولی با گرفتن 500 گوسفند و 300 خروار آرد و 500 خروار جو و سایر مایحتاج برگشتند.
در سال 724 امیر چوپان بخونخواهی با سلطان ابوسعید با هفتاد هزار نفر به مشهد رفت ولی جنگ نشد.
در سال 791 شاهزاده جهانگیر در مشهد فتنه و قتلی به پا ساخت.
در سال 809 شاهرخ گوركانی بمشهد آمد سادات رضوی را انعام فراوان داد.
در سال 810 بار دیگر شاهرخ بزیارت آمد و برای كار خود استمداد نمود.
در سال 814 گوهر شاد آغا زن شاهرخ وفات كرد و در جوار امام علیه السلام مدفون شد.
در سال 815 شاهرخ عید اضحی را در مشهد گذرانید و بعد از عاشورا از مشهد بهرات رفت.
در سال 818 یایسنغر پسر شاهرخ حاكم طوس شد.
در سال 821 شاهرخ بزیارت امام آمد - و قندیل سه هزار مثقال طلا را تقدیم نمود كه بگنبد آویختند.
مهد علیا گوهر شاد مسجدی در جوار حضرت ساخت كه شاهرخ از آن مسرور شد و دستور داد برای او قصری در طرف شرقی آن بسازند كه هر وقت برای زیارت مشرف می شو در آن
[ صفحه 61]
منزل كند و آنجا بود تا رمضان بهرات برگشت.
در سال 829 امیر غیاث الدین شاه ملك كه از امراء شاهرخ بود ابنیه ی عالیه در مشهد بنا كرد.
در سال 842 باز شاهرخ بزیارت آمد و در همان قصر منزل كرد و پس ا زسه روز بطرف هرات برگشت.
در سال 845 امیر سیدی كه از طرف شاهرخ حاكم فارس بود درگذشت و نعش او را آوردند در گنبدی كه خودش ساخته بود در مدرسه خودش دفن كردند.
در سال 851 شاهرخ درگذشت.
در سال 852 مبرزا الغ بیك به مشهد آمد و زیارت كرد و صلات بسیار داد.
در سال 856 چشم میرزا علاء الدوله را میل كشیدند نزدیك كوری بود بمشهد بزیارت آمد تمتوسل شد خوب و بینا گردید.
در سال 860 میرزا ابوالقاسم بابر برای زیارت و توبه به مشهد آمد و درگذشت.
در سال 861 میرزا جلال الدین شاه محمود پسر بابر در مشهد جلوس كرد.
در سال 870 سلطان حسین بایقرا برای زیارت بمشهد آمد.
درس ال 870 میرزا سلطان ابوسعید برای زیارت و استمداد كار خود بمشهد آمد.
در سال 904 محمد حسین میرزا پسر سلطان ابوسعید بمشهد آمد.
در سال 913 سیدهای خواجه پسر عمر شیبانی حاكم مشهد شد.
در سال 916 شاه اسماعیل برای زیارت بمشهد آمد.
در سال 931 شاه طهماسب بزیارت آمد و آنجا ابنیه و عمارات بنا می نمود.
در سال 951 سلطان محمد اوزبك مشهد را قتل عامل كرد.
در سال 987 شاه عباس بقصد فتح مشهد آمد و بزیارت پرداخت.
در سال 996 كه شاه عباس رسما بسلطنت نشست مشهد در امنیت و آبادی و عمرانی رفت تا كنون - و آنچه بنا و عمارات و ابنیه مهمه هست از دوره صفویه است و قاجاریه نیز بر آن افزوند تا بدین وضع كنونی كه مشاهده می شود [3] در آمده و از عصر صفویه تا این تاریخ مشهد معظم از شهرهای بزرگ تاریخی بین المللی در میان 52 شهر ایران شد و محل آمد و رفت اكثر
[ صفحه 62]
مردم جهان مخصوصا در این اواخر مطاف میلیونها مردم مسلمان شد. و از سال هزار تا 1374 مشهد در حكومت خاص تشیع و مركز علم و دانش علوم اسلامی در ایران قرار گرفته و آثار بارز صفویه روزافزون بتزاید رفته تا این جا رسیده است كه خصوصیات آن از این كتاب بدست می آید.
[1] تقويم مرحوم ميرزا عبدالغفار خان نجم الملك منجم باشي - مطلع الشمس ص 243 ج2.
[2] كامل ابن اثير در حوادث قرن ششم.
[3] مطلع الشمس ص 282 ص 298 ج 2.